Όταν οι ντόπιοι κυνηγούσαν τους Slackers ("Τι είναι οι Σλάκερς;")

Όταν οι ντόπιοι κυνηγούσαν τους Slackers [1]

Έλληνες στο Μανχάτταν το 1898

Η ιστορία της ελληνικής μετανάστευσης στην Αμερική έχει περάσει στα πλαίσια του μύθου. Πλούσιοι ελληνοαμερικάνοι, επιχειρηματίες πλεον και όχι εργάτες, που κάνουν δωρεές σε νοσοκομεία και φροντίζουν τους συγγενείς τους είναι η εικόνα που έχουν οι περισσότεροι για τους δεύτερης,τρίτης,τέταρτης ή και πέμπτης γενιάς μετανάστες, μαζί με τη πεποίθηση ότι η σκληρή δουλειά εκεί έφερε άμεσα αποτελέσματα. Ο λαντζέρης έγινε μάγειρας, ο μάγειρας γκαρσόνι, το γκαρσόνι ταβερνιάρης και ο ταβερνιάρης εισοδηματίας.
Φυσικά υπήρχαν πάρα πολλοί που δουλέψανε μια ζωή στους σιδηροδρόμους, στα ναυπηγεία, στις βιομηχανίες. Και αρκετοί που άφησαν την τελευταία τους πνοή στα ορυχεία, που σκοτωθήκανε από την αστυνομία σε απεργίες και αρκετοί που δεχτήκανε το ρατσιστικό μίσος των ντόπιων. Χαρακτηριστικές για το τελευταίο είναι δυο παλιές, και σχετικά άγνωστες, ιστορίες που παρουσιάζουν φυσικά ομοιότητες με την σημερινή ελληνική πραγματικότητα, αλλά από την ανάποδη.

Ιστορία πρώτη: Οι "εγκληματίες" Έλληνες (Νότια Ομάχα 1909) 

 "The so-called quarters of the Greeks are infested by a vile bunch of filthy Greeks who have attacked our women, insulted pedestrians upon the street, openly maintained gambling dens and many other forms of viciousness. [2]" (μτφ. Οι λεγόμενες ελληνικές γειτονιές έχουν μολυνθεί από ένα σωρό βρωμιάρηδες Έλληνες που πείραζαν τις γυναίκες μας, βρίζανε τους πεζούς στο δρόμο, διατηρούσαν ανοιχτά χαρτοπαιχτικές λέσχες και ασκούσαν πολλές άλλες μορφές φαυλότητας).

Τα παραπάνω έγραφε η προκήρυξη των "αγανακτισμένων" λευκών Αμερικάνων που καλούσαν σε πογκρόμ κατά της ελληνικής κοινότητας στη Νότια Ομάχα (Νεμπράσκα-ΗΠΑ) στις 21 Φλεβάρη 1909.

Εργάτες στο σιδηρόδρομο στη Βιρτζίνια

Η Νότια Ομάχα τότε ήταν μια πόλη 20.000 κατοίκων, εκ των οποίων οι 1200 ήταν Έλληνες, με βασική δραστηριότητα τη βιομηχανία κονσερβοποιίας και συσκευασίας κρέατος. Οι πρώτοι Έλληνες κατεφθασαν εκεί το 1904 για κακό σκοπό: ως απεργοσπάστες. Όταν οι εργάτες στη βιομηχανία απήργησαν για τη συλλογική σύμβαση, η εργοδοσία έφερε Γιαπωνέζους (κυρίως) και Έλληνες απεργοσπάστες, οι οποίοι συνέχισαν να δουλεύουν εκεί και μετά την αποτυχία και λήξη της απεργίας. Η μεγάλη μάζα Ελλήνων μεταναστών άρχισε να καταφτάνει αργότερα, το 1906, απασχολούμενη βασικά στη βιομηχανία και στους σιδηροδρόμους, όπως και οι Ιταλοί, οι Βούλγαροι και οι Σέρβοι, αλλά και ανοίγοντας καφενεία, φούρνους, ταβέρνες και μπακάλικα. Η μετανάστευση αφορούσε βασικά αντρικό πληθυσμό (γιατί δε συνέφερε να έρθουν και οι γυναίκες τους), ηλικίας από 15 ως 25 χρονών.

Όπως κάνουν όλοι οι μετανάστες, οι Έλληνες δούλευαν σκληρά, συνέχισαν και στην Αμερική να διατηρούν τα έθιμά τους, κάνανε αρχικά μεταξύ τους παρέα, στέλνανε λεφτά στους συγγενείς, λίγοι μάθαιναν αγγλικά και κάποιοι από αυτούς είχαν παραβατική συμπεριφορά. Ένας απ' αυτούς, ο Τζων Μασουρίδης, 25χρονος με γυναίκα και τέσσερα παιδιά στην Καλαμάτα, "κολλούσε" σε ένα ανήλικο κορίτσι οπότε τον συνέλαβε η αστυνομία με την κατηγορία της αλητείας. Καθ'οδόν για το αστυνομικό τμήμα, έγινε συμπλοκή και ο Μασουρίδης σκότωσε τον αστυνομικό με πιστόλι.
Αυτό το γεγονός, και σε συνδυασμό με τη ρατσιστική προπαγάνδα τοπικών λευκών παραγόντων και ΜΜΕ, πυροδότησε την έκρηξη ορισμένων κατοίκων εναντίων των Ελλήνων βασικά, αλλά και γενικά των μεταναστών [3]. Η Omaha World Herald είχε πρωτοσέλιδο:

"Ο Εντ Λιούρυ, αστυνομικός της Νότιας Ομάχας, πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε από Έλληνα" (σ.σ. το θύμα είχε ονοματεπώνυμο, ο θύτης μόνο κοινότητα)

και ακολούθησε άρθρο που ανέλυε ότι οι Έλληνες, και όχι ο Μασουρίδης, είναι υπεύθυνοι για την παραβατική συμπεριφορά που κατέληξε σε τραγωδία. Η ήσυχη κοινότητα της Νότιας Ομάχας αναστατώθηκε από το κήρυγμα και την προκήρυξη κατά των "βρωμερών Ελλήνων" που έγραψε ο Τζόζεφ Μέρφυ, ένας τοπικός παράγοντας, υποστήριξε ο δήμαρχος Φρανκ Κούτσκυ και αναπαρήγαγαν και την επόμενη μέρα οι εφημερίδες, με αποτέλεσμα να ξεχυθούν 500 "αγανακτισμένοι" πολίτες και να διαλύσουν τις περιουσίες των μεταναστών. Όλοι οι Έλληνες φύγανε και ελάχιστοι ξαναγύρισαν.

Industrial World Workers: Οργάνωνε και μετανάστες

Μία ολόκληρη κοινότητα εξαφανίστηκε σε μια νύχτα [4], εξαιτίας της ρατσιστικής αντίληψης περί συλλογικής ευθύνης που λέει ότι ένοχος δεν είναι αυτός που έκανε το έγκλημα (και τέρμα) αλλά όλοι οι ομοεθνείς, αδιακρίτως, υπονοώντας-ή και λέγοντας πολλές φορές καθαρά-ότι το έγκλημα είναι γνώρισμα της φυλής, πολιτισμικό ή γονιδιακό. Τα στερεότυπα που δημιουργούνται οδηγούν αφενός στην τρομοκράτηση των μεταναστών, γιατί οι απόψεις αυτές οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια σε πράξεις τυφλού μίσους, αφετέρου στην τρομοκράτηση των ντόπιων, διότι βασιζόμενοι σε εύκολα στερεότυπα παραιτούνται από την κατανόηση των κοινωνιών των μεταναστών και βλέπουν μπροστά τους μόνο εγκληματίες, αλλά και στον ταξικό διαχωρισμό μεταξύ εργατών που κανονικά έχουν ίδια συμφέροντα γιατί η θέση στην παραγωγή τα καθορίζει. Έτσι, οι μισθοί διατηρούνται χαμηλοί (και για τους ξένους και για τους ντόπιους) και οι διεκδικήσεις είναι αποσπασματικές. Όταν οι ξένοι έγιναν δεκτοί στα συνδικάτα και πλέον δεν ήταν διαθέσιμοι για οποιοδήποτε μισθό, όχι μόνο κατάφεραν να ενσωματωθούν στην κοινωνία, αλλά στρώθηκε και το έδαφος για την πραγματοποιήση σημαντικών κατακτήσεων για τον Αμερικάνικο λαό. Αυτό φοβόταν εξαρχής οι εργοδότες και αυτό προσπαθούσαν να αποφύγουν. Γράφει την εποχή εκείνη ο Τζόζεφ Πούλκαρ, εκδότης της άλλης μεγάλης εφημερίδας της Νότιας Ομάχας, της Omaha Daily News, στοχεύοντας στον ντόπιο (λευκό) εργάτη:

"Herded together in lodging houses and living cheaply, Greeks are a menace to the American laboring man-just as the Japs, Italians and other similar laborers are." (μτφ [...] ζούνε όλοι μαζί σε δωμάτια σπιτιών που νοικιάζουν και ζούνε φτηνά, οι Έλληνες είναι μια απειλή για τον Αμερικάνο εργάτη-ακριβώς όπως οι Γιαπωνέζοι, οι Ιταλοί και άλλοι).

Τα γεγονότα της Νότιας Ομάχα δεν ήταν το πρώτο πογκρόμ εναντίων των Ελλήνων μεταναστών στις ΗΠΑ. Σήμερα στην Ελλάδα θα βρει κανείς φοβερές ομοιότητες στα πρωτοσέλιδα και τις ψευτοαναλύσεις που αφορούν μετανάστες. 

Ιστορία Δεύτερη: Οι "λιποτάκτες" Έλληνες (Τορόντο 1918)

"Αυτοί οι κοιλαράδες στις κυβερνητικές θέσεις θα πρέπει να πεταχτούν έξω και τις θέσεις τους να αναλάβουν οι άντρες που επέστρεψαν από τον πόλεμο. Παρακαλάμε για δουλειά ενώ οι ξένοι παίρνουν τις θέσεις και ζουν από τα πλούτη του τόπου." [5]

Σουβλατζίδικο στο Τορόντο. Χωρίς τραπεζάκι έξω ο Έλληνας δεν μπορεί!

 Στο Τορόντο του Καναδά υπήρχε μια αξιοσημείωτη Ελληνική κοινότητα. Έχοντας φτάσει εκεί ήδη από το 19ο αιώνα, το 1918 οι Έλληνες του Τορόντο είχαν κατορθώσει να αναπτυχθούν οικονομικά. Μια από τις κύριες δραστηριότητές τους ήταν τα καφενεία και τα εστιατόρια-οικογενειακές επιχειρήσεις (σ.σ. λογική επιλογή όταν έχεις τόσο καλή κουζίνα) τα οποία, εκτός από την ελληνική συνοικία, λειτουργούσαν και στο κέντρο της πόλης. Σε ένα από αυτά μια μέρα, στις 1 Αυγούστου 1918, τα γκαρσόνια πέταξαν έξω ένα μεθυσμένο Καναδό ανάπηρο βετεράνο του Α'ΠΠ. Το πρόβλημα ήταν ότι εκείνη τη μέρα οι βετεράνοι όλου του Καναδά είχαν το συνέδριό τους στο Τορόντο και κάποιοι απόστρατοι εθνικιστές κάλεσαν αμέσως σε διαδήλωση κατά των Ελλήνων, κρατώντας ρόπαλα και αλυσίδες. Με την ανοχή της αστυνομίας στις 2 Αυγούστου ξεκίνησαν οι ξυλοδαρμοί και οι καταστροφές από ένα πλήθος χιλιάδων "αγανακτισμένων" ατόμων.
Μια μέρα μετά, όταν όλα τα ελληνικά εστιατόρια είχαν καταστραφεί, ο δήμαρχος κήρυξε την πόλη σε κατάσταση πολιορκίας και κάλεσε την εθνοφυλακή να επέμβει, για να αντιμετωπίσει τους ανεξέλεγκτους βετεράνους που στράφηκαν και εναντίον των αρχών. Οι σκληρές συγκρούσεις προκάλεσαν εκατοντάδες τραυματίες, μεταξύ των οποίων και γυναικόπαιδα μεταναστών, και ζημιές σε περιουσίες που σε σημερινά λεφτά αποτιμώνται σε 1 εκατομμύριο δολλάρια [6]. Το καναδικό κράτος δεν αποζημίωσε ποτέ τους μετανάστες, και τιμώρησε δυο άτομα από τα πενήντα χιλιάδες που πήραν μέρος στα επεισόδια με ένα χρόνο φυλάκιση και από 30 δολλάρια πρόστιμο.

Σλάκερς προσέξτε! η στρατολογία σας αναζητάει.

Η αφορμή για τα επεισόδια ήταν ασήμαντη. Όμως αυτό που μέτρησε ήταν ότι ήταν βετεράνος αυτός που πετάχτηκε έξω και ότι υπήρχε μια καλά ενορχηστρωμένη προπαγάνδα εναντίον των Ελλήνων που δεν πολέμησαν στα χαρακώματα του Υπρ και του Βερντέν για την Αυτού Μεγαλειότητα το βασιλιά της Αγγλίας, όπως οι Καναδοί. Ενώ οι γερμανικής και αυστροουγγρικής καταγωγής μετανάστες κλείστηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, οι Έλληνες κυκλοφορούσαν ελεύθεροι γιατί η Ελλάδα, μέχρι το '17, δεν είχε πάρει μέρος στον Μεγάλο Πόλεμο [7]. Γι' αυτούς λοιπόν βγήκε ο όρος "Slackers" που εννοεί αυτούς που αποφεύγουν τις στρατιωτικές υποχρεώσεις, που στο μυαλό των μιλιταριστών/εθνικιστών έπρεπε να έχουν, και υποννοεί βέβαια τα παράσιτα της κοινωνίας.
Σε αντίθεση με την Νότια Ομάχα, εδώ μιλάμε μάλλον για μια ανεπτυγμένη και ενσωματωμένη κοινότητα (για παράδειγμα, ήλεγχε τέσσερα στα δέκα καφενεία της πόλης) που δέχτηκε επιδρομή παρόμοια με αυτές που διοργάνωναν στη Γερμανία οι βετεράνοι των Φράικορπς [8] εναντίον των Εβραίων. Οι Αρχές άφησαν να τρομοκρατηθούν οι μετανάστες και μετά χτύπησαν αποφασιστικά τους παρακρατικούς για να δείξουν ότι στον Καναδά δεν θα γινόταν αυτό που συνέβη μετά από 2-3 χρόνια στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης. 
Οι δυο ιστορίες αυτές είναι χαρακτηριστικές διότι βλέπουμε ότι όταν ένας κόσμος ποτιστεί με το ρατσιστικό δηλητήριο πλέον δεν ψάχνει για το ποιος του το δίνει και για ποιο λόγο, αλλά για αφορμές ώστε να εκδηλώσει την οργή του, σε λάθος ανθρώπους. Και αφορμές πάντα βρίσκονται. ¨Η και επινοούνται, όπως στην περίπτωση του "Toronto anti-greek riot".

[1]: Ο τεμπέλης αλλά και ανυπότακτος στην βορειοαμερικάνικη αργκό. Χρησιμοποιήθηκε υποτιμητικά για τους μετανάστες από τη Νότια Ευρώπη.

[2]: https://blogs.goarch.org/blog/-/blogs/the-omaha-anti-greek-riot και http://www.nebraskahistory.org/publish/publicat/history/full-text/1970-2-Anti_Greek_Riot.pdf
[3]: Οι Ιταλοί, για παράδειγμα, χαρακτηρίζονταν βλάκες, αναρχίζοντες και διεφθαρμένοι.
[4]: Ως τότε παρόμοια περιστατικά αφορούσαν μαύρους.
[5]: https://www.youtube.com/watch?v=IBHq1ZJjDz8
[6]: http://violentaugust.com/
[7]: Προς το τέλος του πολέμου, αρκετοί Έλληνες μετανάστες μπήκαν απρόθυμα στις λίστες στρατολόγησης, μάλλον για να δείξουν νομιμοφροσύνη.
[8]: Τα Φράικορπς ήταν σύνδεσμοι τραμπούκων βετεράνων του Α'ΠΠ με καθαρά παρακρατική δράση, προάγγελος των ναζιστικών Ταγμάτων Εφόδου. Ενσωματώθηκαν αργότερα στο Ναζιστικό Κόμμα.