Σημειώσεις για τη φυσιογνωμία του ΣυΡιζΑ σήμερα
 |
| Δεν χωράει άλλους! |
Κατ' αναλογία με τον όρο «γαλάζια πολυκατοικία» που επινόησε ο Καρατζαφέρης, ο ΣυΡιζΑ μπορεί να παρομοιαστεί με ένα διαμέρισμα-στην αντίστοιχη πολυκατοικία-που ξαφνικά γέμισε κόσμο. Αντί λοιπόν οι ιδιοκτήτες του να το επεκτείνουν, του άλλαξαν διαρρύθμιση για να βολευτούν όλοι και κυρίως τα μικρομεσαία στρώματα που προήλθαν από το ΠαΣοΚ. Οι νέοι επισκέπτες όμως παραμένουν επισκέπτες. Αυτό είναι ένα κρίσιμο στοιχείο για το μέλλον του, σοσιαλδημοκρατικού πλέον, κόμματος μετά την ήττα (που πρόκειται να συμβεί) στις εκλογές της 7ης Ιουλίου 2019.
Ο ΣυΡιζΑ στις εκλογές του Γενάρη του 2015 πήρε 2.246.064 ψήφους. Στις πρόωρες εκλογές του Σεπτέμβρη 2015, μετά την ανατροπή της απόφασης του δημοψηφίσματος και την ακόλουθη ψήφιση του 3ου Μνημονίου (μαζί με ΝΔ-ΠαΣοΚ-"Ποτάμι"), πήρε 1.925.904 ψήφους. Πόσα ήταν τα μέλη του ΣυΡιζΑ, δηλαδή αυτοί που είχαν κάποια οργανική σύνδεση με το κυβερνητικό κόμμα; Σύμφωνα με την εισήγηση του γραμματέα οργανωτικού του κόμματος Πέτρου Καραγιώργου τον Δεκέμβρη του 2015, ο ΣυΡιζΑ είχε 32.000 μέλη πριν την διάσπαση του από αυτούς που συγκρότησαν μετέπειτα τα κόμματα Λαϊκή Ενότητα και την "Πλεύση Ελευθερίας" (Ζωή Κωνσταντοπούλου). Έφυγαν τότε 6.000 μέλη και γράφτηκαν 2.000 καινούργια, δηλαδή το σύνολο έγινε 28.000 [1]. Αν κάνει κάποιος τη διαίρεση μελών και ψήφων θα φτάσει στο εντυπωσιακά μικρό ποσοστό των δυο στους εκατό που ψήφισαν ΣυΡιζΑ να είναι μέλη του κόμματος, δηλαδή δυο άνθρωποι στους εκατό υποστηρικτές είχαν μια λιγότερο χαλαρή σύνδεση με το κόμμα. Σήμερα δεν υπάρχουν ακόμα επίσημα στοιχεία, αλλά είναι απίθανο αυτή η αναλογία να ανατράπηκε, τώρα που η εξουσία χάνεται, η οποία αποτελεί συγκολλητικό υλικό για κάθε κυβερνών κόμμα. Αποτελεί σπάνιο φαινόμενο, ένα κόμμα που καταλαμβάνει την κυβερνητική εξουσία να μην πραγματοποιεί οργανωτική υπέρβαση και να αποκτά ως εκ τούτου απορροφητήρες των κραδασμών που προκαλεί ένα κυβερνητικό έργο, και δη έργο που απέχει έτη φωτός από την προγραμματική εκλογική του διακήρυξη. Επιπρόσθετα, η μικρή οργανωτική βάση που ούτως ή άλλως είχε ο ΣυΡιζΑ έχασε, μετά την ανατροπή του δημοψηφίσματος, την όποια απευθείας επαφή είχε με τα λαϊκά στρώματα. Αυτό αποδεικνύεται και από τις άμαζες συγκεντρώσεις του, την ανυπαρξία πολιτικών διαδικασιών και συνελεύσεων κλπ. Μια επαφή που δεν ξαναοικοδομείται.
Η μικρή αυτή αναλογία κάνει ασταθή την μακροπρόθεσμη παρουσία του ΣυΡιζΑ στο ρόλο του κόμματος εξουσίας. Δείχνει πολύ χαμηλή σύνδεση με τα στρώματα που τον ψήφισαν και τον στήριξαν εδώ και πάνω από μια πενταετία. Η εισροή υποστηρικτών έγινε στη βάση αφενός της διαμαρτυρίας και της αντίθεσης στις πολιτικές που ακολουθούσαν η ΝΔ και το ΠαΣοΚ και αφετέρου με βασικό πρόταγμα την συγκρότηση μιας, ας πούμε, κυβέρνησης Σωτηρίας που θα διαπραγματευτεί την αλάφρυνση του ελληνικού χρέους και την ανακούφιση των λαϊκών τάξεων και των μεσαίων στρωμάτων. Δεν υπήρχε κάποια ιδεολογική σύγκλιση με τις θεωρητικές ιδεολογικές θέσεις του ΣυΡιζΑ. Οι περισσότεροι υποστηρικτές του ΣυΡιζΑ συνέχισαν να δηλώνουν (όπως φάνηκε και σε διάφορες δημοσκοπήσεις) κεντρώοι και κεντροαριστεροί. Τα ίδια τα στελέχη της κεντροαριστεράς που προσχώρησαν δεν άρθρωσαν τίποτα διαφορετικό από έναν διαχειριστικό λόγο, απαλλαγμένο από ιδεολογικά φορτία, όπως σε γενικές γραμμές έπραξε και ο ίδιος ο πρωθυπουργός. Προς το τέλος της θητείας της κυβέρνησης, με αφορμή την κύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών, ενσωματώθηκαν στην κοινοβουλευτική ομάδα (και αργότερα στα ψηφοδέλτια) και καθαροί δεξιοί, δίνοντας έτσι την εντύπωση ενός κλασσικού κυβερνητικού σχήματος, βγαλμένου θαρρείς από τις εποχές του δικομματισμού ΝΔ-ΠαΣοΚ.
Την ίδια στιγμή, την ίδια περιοδο, στις εσωκομματικές εκλογές του ΠαΣοΚ που ανέδειξαν αρχηγό τη Φώφη Γεννηματά (Ιούνιος 2015), ψηφίζουν 52.388 μέλη, ενώ στις εκλογές, τρεις μήνες αργότερα, το ΠαΣοΚ παίρνει 341.390 ψήφους. Εδώ η αναλογία είναι 15%, ποσοστό που δείχνει την οργανωτική του αντοχή, τους ακόμα ορατούς δεσμούς του με διάφορα στρώματα της κοινωνίας (διανοούμενοι, εργατική αριστοκρατία, στελέχη και υπάλληλοι του δημοσίου και της τοπικής αυτοδιοίκησης, επιχειρηματίες), την ώρα που πολιτικά και ιδεολογικά έχει καταρρεύσει.
Με αυτήν την έννοια, μέσα στο ΠαΣοΚ, έχει μια βάση η αισιοδοξία τους ότι μπορεί και να ανακτήσουν έναν αναβαθμισμένο (αν όχι κυρίαρχο) ρόλο στον χώρο της Κεντροαριστεράς, ο οποίος εδώ και χρόνια έχει καταληφθεί από τον ΣυΡιζΑ. Ειδικά μετά την αποπομπή Βενιζέλου, το ΠαΣοΚ δείχνει διατεθειμένο να επανεξετάσει το πως ασκεί πολιτική σήμερα. Απαλλαγμένο (τουλάχιστον προσωρινά) από ένα σημαντικό βαρίδιο, το οποίο ανάγκαζε το κόμμα αυτό να απευθύνεται σε συντηρητικό ακροατήριο, πλεόν η μεγάλη δεξαμενή των απογοητευμένων από τον ΣυΡιζΑ δείχνει διαθέσιμη για επαναπροσέγγιση στην ηγετική ομάδα του. Η Φώφη Γεννηματά το δήλωσε ανοικτά σε μια συνέντευξή της: «Έκρινα ότι το προφίλ του κ. Βενιζέλου δεν ταιριάζει με το μήνυμα που θέλω να στείλω στους προοδευτικούς ψηφοφόρους, στους απογοητευμένους από τον ΣΥΡΙΖΑ» [2].
Μια άλλη πτυχή του ζητήματος είναι αυτή που επισήμανε ο αναλυτής της δημοσκοπικής εταιρίας "Public Issue" Γιάννης Μαυρής σε άρθρο του [3] στην ιστοσελίδα που διατηρεί: Παρά την αντίθετη πρόβλεψη στο καταστατικό (αρ.27) του ΣυΡιζΑ που αναφέρει ότι το πολύ ένα στα τέσσερα μέλη της κεντρικής επιτροπής του κόμματος μπορούν να κατέχουν κυβερνητική θέση («3. Ο ΣΥΡΙΖΑ στην περίπτωση που συμμετάσχει στη διακυβέρνηση της
χώρας, διατηρεί σε κάθε περίπτωση την οργανωτική και πολιτική του
αυτονομία έναντι της κυβέρνησης και του κράτους. (…) Τα στελέχη που
κατέχουν αμειβόμενη κυβερνητική θέση ή αξίωμα (μέλος Υπουργικού
Συμβουλίου ή μέλος ΔΣ Δημόσιου Οργανισμού / Διεθνούς Οργανισμού ή
Ανεξάρτητης Αρχής / ΔΕΚΟ / ΝΠΔΔ / Γενικοί και Ειδικοί Γραμματείς
Υπουργείων, Υφυπουργοί), δεν μπορεί να υπερβαίνουν το 25% των μελών κάθε οργάνου του κόμματος.»[4]), η πραγματικότητα ήταν άλλη:
[...]Η Κεντρική Επιτροπή που εκλέχθηκε στο 2ο Συνέδριο του κόμματος, τον Οκτώβριο του 2016, αριθμεί 151 μέλη. Από αυτά, τα 104, δηλαδή 7 στα 10 (ποσοστό 68%) ανέλαβαν στην περίοδο 2015-2019 κάποια κυβερνητική/κρατική θέση (Διαγράμματα
1 και 2). Αναλυτικότερα, με βάση τις εμφανείς ιδιότητές τους, που είναι
δημόσια καταγεγραμμένες, προκύπτει ότι στα μέλη της ΚΕ του κόμματος
περιλαμβάνονται: 33 Υπουργοί, Υφυπουργοί και Αναπληρωτές Υπουργοί, 6 Γενικοί Γραμματείς Υπουργείων, 8 Διευθυντές πολιτικών γραφείων Υπουργών και στελέχη του Γραφείου του Πρωθυπουργού, 5 Μέλη ΔΣ Δημοσίων Οργανισμών & Επιτροπών Δημοσίου, 5 Πρόεδροι & Αντιπρόεδροι Δημοσίων Οργανισμών, 3 Διευθυντικά Στελέχη ΔΕΚΟ και 8 στελέχη Εταιριών του Δημοσίου, 9 Σύμβουλοι Υπουργών, 4 Διευθυντικά στελέχη της Αυτοδιοίκησης, 22 Βουλευτές και 1
Ευρωβουλευτής. Ας σημειωθεί ότι 23 κυβερνητικά στελέχη διαθέτουν επίσης
την βουλευτική ιδιότητα. Η επικάλυψη Κεντρικής Επιτροπής και
Κοινοβουλευτικής Ομάδας (ΚΟ) είναι μεγάλη, με δεδομένο ότι το 30,5%
των μελών της, σχεδόν 1 στα 3, είναι και βουλευτές (Συνολικά, ο
αριθμός των βουλευτών/ ευρωβουλευτών ανέρχεται σε 46 – Διάγραμμα 2).[...][3]. Το ζήτημα αυτό έχει επισημανθεί και από "διαφωνούντες" εντός του ΣυΡιζΑ, όπως από την "Κίνηση των 53+", που σε κείμενό της επισημαίνει:
Ο ΣΥΡΙΖΑ ως κυβερνητικό κόμμα.
Το κόμμα είναι η αδιάσπαστη συνέχεια της συλλογικής συνείδησης, ενώ η κυβέρνηση είναι μία στιγμή και μία πλευρά της πολιτικής του. Το κόμμα δεν πρέπει να έχει στραμμένο το βλέμμα προς την κυβέρνηση, αλλά προς την κοινωνία και τις ανάγκες της. Απαιτείται, λοιπόν, στροφή προς την κοινωνία, με μαζικό προσανατολισμό, με στρατηγική συγκρότησης κοινωνικών μετώπων και ανάδειξη μαζικών κοινωνικών στελεχών. Και τότε η επίδραση προς την «κυβέρνηση» θα είναι αυτονόητη και σημαντική. Γιατί έτσι δεν θα είναι ένα εξάρτημα του κράτους αλλά «κόμμα της κοινωνίας» και ειδικά εκείνου του τμήματος, που επιθυμούμε να εκπροσωπούμε. Είναι, επομένως, μεγάλο πολιτικό και στρατηγικό λάθος η μετατόπιση του κέντρου βάρους του κόμματος προς την κυβέρνηση.
και παρακάτω:
Επιμένουμε στην άποψή μας ότι η λειτουργία του ενιαίου πολιτικού κέντρου δεν έχει τακτική μορφή. Η ΠΓ δεν έχει τακτική λειτουργία. Το ίδιο ισχύει και ακόμα περισσότερο, ως προς τη λειτουργία της Κ.Ε..
Στην ουσία τα όργανα έχουν πολιτικά αποδυναμωθεί και παρά τη σαφή απόφαση του 2ου συνεδρίου το κέντρο βάρους είναι σαφώς στο κυβερνητικό επιτελείο. [5]
Ο ΣυΡιζΑ και σε αυτό το θέμα αντέγραψε πρακτικές του ΠαΣοΚ. Όχι από την αρχή, όμως αυτός ήταν και ένας από τους λόγους της ήττας του.
Προσπάθησε να αποκτήσει όσο το δυνατόν βαθύτερη σύνδεση με το κράτος, να επιβεβαιώσει τον μετασχηματισμό του σε σταθερό κόμμα (εναλλαγής) εξουσίας, να αποκτήσει κυβερνητική εμπειρία και να αξιοποιήσει τα στελέχη που κληρονόμησε από άλλους κομματικούς χώρους (ακόμα και πρώην στελέχη της Αριστεράς που επανήλθαν για το στοίχημα της εξουσίας) στη βάση της ανάληψης της κυβερνητικής εξουσίας. Άλλωστε, ειδικά για το τελευταίο, οι γέφυρες πάντα υπήρχαν για το πέρασμα, είτε με τις συνεργασίες σε συνδικάτα και τοπική αυτοδιοίκηση, είτε λόγω της πληθώρας πρώην στελεχών της Αριστεράς ("Ανανεωτικής" και μη) που προσκολλήθηκαν στο παρελθόν στην Κεντροαριστερά (μέχρι και στην Κεντροδεξιά), τόσο στην περίοδο Παπαντρέου, όσο και στην περίοδο Σημίτη. Ακολούθησε ο ΣυΡιζΑ εμφανώς παλαιοκομματικές τακτικές και τακτικές πελατειακού κράτους (ακόμα και αν τα μεγέθη των διορισμών δεν είναι συγκρίσιμα με την εποχή της κυριαρχίας του ΠαΣοΚ και της ΝΔ), πιστεύοντας ότι αυτό και μόνο θα αποτελέσει την κόλλα μεταξύ των (χαλαρών) ψηφοφόρων και του κόμματος. Όμως έδειξαν στον κόσμο ότι η υπερψήφιση των ψηφοδελτίων του δεν προϋποθέτει ιδεολογική σύγκλιση, αλλά πάρε-δώσε και ότι σε αυτό δεν διαφέρει ως νοοτροπία με τους προηγούμενους. Η απώλεια δε της εξουσίας διαρρηγνύει τον συγκεκριμένο δεσμό που πήγε να οικοδομηθεί.
Ο ΣυΡιζΑ, από την άλλη, κατόρθωσε να οικοδομήσει σχέσεις με διάφορα κέντρα εξουσίας σε ουσιαστικό και συμβολικό επίπεδο (πχ την παρουσία και εκλογή του υιού Κόκκαλη στο ευρωκοινοβούλιο). Αναγνωρίστηκε στην Ευρώπη με θεσμικό τρόπο,πχ από τη σοσιαλιστική ευρωομάδα. Κατέγραψε ένα ποσοστό όχι ιδιαίτερα χαμηλό στις Ευρωεκλογές, παρά τις ευχές (των πασοκατζήδων) για "στρατηγική ήττα", δηλαδή ήττα που θα τον επαναφέρει στα μονοψήφια ποσοστά, που είναι άλλωστε και αντίστοιχα της εσωκομματικής του οργάνωσης. Η (πιθανότητα) αυτοδυναμίας της ΝΔ στις εκλογές θα δημιουργήσει σημαντική πίεση από τα δεξιά στον ΣυΡιζΑ, από το ΠαΣοΚ, που απαλλαγμένο από το ρόλο παραρτήματος θα επιχειρήσει να διεκδικήσει το κομμάτι που κάποτε του ανήκε. Εκεί θα παιχτεί ένα σημαντικό μέρος του πολιτικού παιχνιδιού στον χώρο της αντιπολίτευσης. Εντούτοις, το ΠαΣοΚ Δεν έχει καθόλου καλές πιθανότητες, παρά τις εγγενείς αδυναμίες του ΣυΡιζΑ που καταδείχτηκαν παραπάνω. Ουσιαστικά; Ο ιστορικός του ρόλος έχει ξεπεραστεί. Η μορφοποίηση του ΣυριζΑ σε κόμμα άσκησης νεοφιλελεύθερης πολιτικής με αριστερές ευαισθησίες σε θέματα κοινωνικών δικαιωμάτων, στην ουσία με την παραχώρηση χώρου (ακόμα και κυβερνητικού) σε διάφορες κοινωνικές ομάδες να δραστηριοποιηθούν σε ιδιαίτερα και επιμέρους θέματα (και τελικά να ενσωματωθούν), όχι. Είναι ένα σχήμα, που όπως αποδείχτηκε, απορρόφησε σημαντικές κοινωνικές και ταξικές "σεισμικές δονήσεις".
Σημειώσεις-Πηγές:
[5]:https://commonality.gr/syriza-komma-ton-melon/ Το 2ο Συνέδριο του ΣυΡιζΑ πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβρη του 2016.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου