"Τι διάβαζες στον στρατό;"

Ενα ειδικό ανάγνωσμα του στρατού

 

Όταν παρουσιάστηκα στο κέντρο, μετά από δυο τρεις μέρες, ήρθε και ο πλασιέ να πουλήσει σε μας τους ψάρακες το εγχειρίδιο επιβίωσης των SAS (σπέσιαλ αίρ σέρβις, οι ειδικές δυνάμεις του αγγλικού στρατού), σαν το εικονιζόμενο. Όταν μπαίνεις στο στρατό δεν ξέρεις τι θα συναντήσεις. Θα σε τρέξουν; Θα πήξεις; Θα περάσεις ζάχαρη; Θα σε ρημάξουν στις ασκήσεις; Ποιός ξέρει. Έχεις ακούσει χιλιάδες ιστορίες, αλλά είναι ιστορίες άλλων. Και πράγματι καποιες λεπτομέρειες αλλάζουν από σειρά σε σειρά.

Για παράδειγμα, στην επόμενη σειρά από μένα απαγορεύτηκαν τα καψώνια, μια και ένας δικός μας ξαφνικά αποχώρησε από το λόχο, ένα μάλλον ήσυχο και ήρεμο παιδί, δεν πρόλαβα να τον γνωρίσω καλά, οι μισοί βεβαια δεν βλέπαμε τι κάνανε οι άλλοι μισοί, μόνο τις φωνές ακούγαμε, και αυτοί το ίδιο, και αργότερα ενημερωθήκαμε από φίλους του ότι αντιμετώπισε σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα και ζήτησε το Ι-5 ("τρελόχαρτο"). Μετά από ένα χρόνο, έμαθα, τα καψώνια επανήλθαν στο ίδιο στρατόπεδο. Το τι θα βρεις σε ένα στρατόπεδο εξαρτάται από τον διοικητή ("δίκα"), όμως αυτοί αλλάζουν, μετατίθενται. Ποτέ δεν είσαι σίγουρος τι θα συναντήσεις. Πολλές φορές διαδοχικές σειρές περάσανε άλλες εντελώς φάσεις.

Έτσι, μερικοί νεοσύλλεκτοι ("νιούφηδες" ή "ψάρια") όταν μπαίνουν νομίζουν πραγματικά ότι θα εκπαιδευτούν στον πόλεμο. Ερχεται, ταυτόχρονα με τον πλασιέ, και κάποιος πρασινομπερές να "επιλέξει" τους καλύτερους που θα πάνε στα αλεξίπτωτα, δηλαδή θα τους βάλει επιτόπου να κάνουν κάμψεις και "μετά θα ενημερώσει το διοικητή" για το ποιοι κάνουν και ποιοι όχι από αυτούς που προσφέρθηκαν. Φτιάχνεται κλίμα. Και κάποιοι λοιπόν παθαίνουν μιλιταρίτιδα, οπότε αγοράζουν το βιβλίο.  Και μετά ανακαλύπτουν ότι όλη τους σχεδόν η θητεία είναι σκούπισμα, πλύσιμο, μάζεμα αποτσίγαρων ("γόπινγκ") και πευκοβελόνων ("πευκοβελόνινγκ"), σκοπιές ("σκοπέτα") και θαλαμοφυλίκια. Τα λεφτά τους πήγαν στράφι. Λες, τουλάχιστον, έχω κάτι να διαβάσω το βράδυ, όμως κανείς δεν διαβάζει το βράδυ, πέφτεις σαν την πέτρα και κοιμάσαι. Μέχρι να νιώσεις κάποιον να σου κουνάει το πόδι, σήκω ρε μαλάκα είναι παρά τέταρτο, και στη σκοπιά πάλι δεν έχεις όρεξη για διάβασμα, καταρχήν θέλεις κάτι να βάλεις στο στόμα σου, νερό, ποτό, φαΐ, τσιγάρο, κάτι. Πλέον στις σκοπιές έχεις και παρέα, δε σου χρειάζεται το βιβλίο. Προφανώς το κάνανε έτσι για να μειωθούν οι αυτοκτονίες, γιατί θα σε δει ο άλλος αν σκίσεις την τελαμώνα και βάλεις τη γεμιστήρα στο τζί-τρία.

Στο στρατό τα αναγνώσματα, εκτός τα σόσιαλ μήντια, είναι βασικά οι αθλητικές εφημερίδες και οι τσόντες. Οι τσόντες για ευνόητους λόγους και οι αθλητικές εφημερίδες γιατί είναι ευκολοανάγνωστες, μικρά ελαφρά κειμενάκια-θέματα ψιλής κουβέντας, χωρίς ουσία και με πολλές εικόνες, για να μην πολυσκοτίζεσαι. Είναι εντυπωσιακό το σε πόσο μικρό χρονικό διάστημα χάνεις εκεί μέσα την ικανότητα συγκέντρωσης σε ένα κείμενο. Ένα κανονικό βιβλίο μπορεί να σου πάρει εβδομάδες να το τελειώσεις. Δεν ξέρω κανεναν να μου έχει πει "όσο ήμουνα στο στρατόπεδο διάβασα αυτό, αυτό και αυτό". Όσοι διαβάζουν, το κάνουν στα φυλάκια που δεν τους ενοχλεί κανείς και υπάρχει άπειρος ελεύθερος χρόνος. Και μερικοί καταφέρνουν και βρίσκουν έμπνευση, όπως ο Φοίβος Δεληβοριάς με το τραγούδι "Υβρεοπομπή".

Τι γράφει όμως το εγχειρίδιο επιβίωσης της SAS; Ουσιαστικά αναφέρει κάποιες τεχνικές επιβίωσης στη ζούγκλα, στην έρημο, στα δάση και τα βουνά στην (πιθανότατη!) περίπτωση που θα βρεθείς πίσω από τις εχθρικές γραμμές αποκομμένος από τους δικούς σου. Υποθέτω ότι είναι μια σούμα από τις εμπειρίες μελών της SAS από τις επιχειρήσεις που λάβανε χώρα σε διάφορα μέρη του κόσμου, για την κατάπνιξη-τουλάχιστον παλιότερα-λαϊκών κινημάτων ή για την υπεράσπιση του αγγλικού ιμπεριαλισμού γενικότερα. Τέτοιες επιχειρήσεις έγιναν πολλές, άγνωστες οι περισσότερες στην Ελλάδα, όπως στην Ταϊλάνδη, στην Μαλαισία, σε χώρες της κεντρικής και νότιας Αφρικής, πιο πρόσφατα στο Αφγανιστάν, κάποιες φορές στην υπηρεσία όχι του αγγλικού κράτους, άλλα ντόπιων κυβερνήσεων ή εταιριών ακόμα, σαν μισθοφόροι δηλαδή. Ας κρατήσουμε το τελευταίο. Για πολλούς μισθοφόρους, η SAS, η Λεγεώνα των Ξένων, οι αμερικανικές ειδικές δυνάμεις κλπ είναι κάτι σαν πανεπιστήμιο στο οποίο μαθαίνουν αυτά που τους χρειάζονται για να υπογράψουν αργότερα τα παχυλά μισθοφορικά συμβόλαια με διάφορες εταιρίες παροχής "υπηρεσιών ασφαλείας", με άλλα λόγια τους ιδιωτικούς στρατούς.

Η συμμετοχή σε τέτοια στρατιωτικά και παραστρατιωτικά σώματα ντύνεται με μια αίγλη από τους προπαγανδιστές τους: θα γνωρίσεις τον κόσμο, θα πάρεις εμπειρίες που άλλοι άντρες πληρώνουν και δεν καταφέρνουν να αποκτήσουν, θα ζήσεις την ένταση και τον φόβο αλλά θα μάθεις να κυριαρχείς πάνω τους, θα συμβάλλεις στην αποκατάσταση της τάξης και της νομιμότητας, θα είσαι κάτι σαν Λώρενς της Αραβίας ίσως. Μόνο που ο Λώρενς της Αραβίας ήταν ένας πολύπλευρα καταρτισμένος πράκτορας της αγγλικής κυβέρνησης με πολιτικοστρατιωτικό ρόλο και όχι απλά ένας δολοφόνος. Άρα καλύτερα να τηρηθούν οι αναλογίες, και πλέον το Χόλυγουντ, για παράδειγμα, δείχνει να το προσέχει περισσότερο καθώς οι τέτοιοι ήρωές του δεν παίζουν πλέον πολύ σύνθετους ρόλους. Απλά σκοτώνουν.

Από κει και πέρα, το βιβλίο διαφημίζεται και σε διάφορα φασιστοσάιτ ως το απαραίτητο εγχειρίδιο για όταν επικρατήσουν οι κομμουνιστές (αν δεν έχουν επικρατήσει ήδη την στιγμή που μιλάμε) και βρεθείς μόνος σου στο βουνό για να ξεκινήσεις την αντεπανάσταση. Έχουνε γραφτεί και μυθιστορήματα από διάφορα ακροδεξιά στελέχη που εξετάζουν αυτό το σενάριο. Βέβαια, σε μια τέτοια περίπτωση είναι πιθανό να επέμβουν οι ίδιοι οι SAS, άρα πάλι το βιβλίο πάει στράφι. Η χρήση του, και άρα η διαφήμισή του μάλλον είναι άλλη. Να ενισχύει το συναίσθημα καταδίωξης ("μας κυνηγάνε, πρέπει να προετοιμαστούμε") που έχει ποτίσει αυτόν που υιοθετεί τις διάφορες θεωρίες συνωμοσίας, αλλά και την πεποίθηση ότι υπάρχουν οι λίγοι και εκλεκτοί που θα πάρουν στις πλάτες τους τον δύσκολο αγώνα. Εκείνοι που πρέπει όμως να διδαχτούν να το κάνουν αυτό. Οπότε, καλό διάβασμα.