Από τον Αντρέα στη Φώφη ("Ποιοί αποτελούν σήμερα το ΠαΣοΚ;")

Από τον Αντρέα στη Φώφη

Έχει ενδιαφέρον μια δημοσκόπηση που έγινε την εβδομάδα μετά τη συμφωνία με το Γιούρογκρουπ και δημοσιεύτηκε στην "Εφημερίδα των Συντακτών" στις 18 Ιούλη. Ο ΣύΡιζΑ παίρνει λέει 42% έναντι 21% της ΝΔ, 8% του "Ποταμιού", 6% του ΠαΣοΚ και 3,5% του Λεβέντη (σ.σ. παίξε-παίξε στα κανάλια κάτι θα μείνει!). Θα περίμενε κανείς μια πτώση της δημοφιλίας της κυβέρνησης, γιατί κάποια ερωτήματα είναι αμείλικτα:

• Ο ΣύΡιζΑ αναλαμβάνει να προωθήσει τα μέτρα που επιβλήθηκαν; Ναι, αν και οι επιπτώσεις δεν έχουν φανεί ακόμα.
• Ο ΣυΡιζΑ ακύρωσε το δημοψήφισμα και έκανε το αντίθετο; Ναι, και με χοντροκομμένο τρόπο.
• Ο ΣυΡιζΑ πέταξε στα σκουπίδια τις προεκλογικές εξαγγελίες του; Ναι. 
• Ο ΣυΡιζΑ παρουσίασε στον ελληνικό λαό μια αφελή (ως εγκληματική) εκδοχή του τι συμβαίνει στην Ε.Ε και του πως εξελίσσονται οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα σε "ισχυρούς" και "ανίσχυρους"; Ναι, και μερικοί έχουν αρχίσει ήδη να το ομολογούν.

Και εμείς τι βλέπουμε; μια τεράστια διαφορά από τον βασικό του αντίπαλο, τη ΝΔ, ένα ΠαΣοΚ που δε λέει να συνέλθει και μια διασπορά του κεντρώου-κεντροδεξιού χώρου (τον κεντροαριστερό τον δουλεύει πλέον ο ΣυΡιζΑ) σε όμοιες σχεδόν μερίδες. Εδώ φαίνεται λειτουργεί το θυμικό. Δεν ξεχνιέται εύκολα η διακυβέρνηση ΝΔ-ΠαΣοΚ, για την οποία βέβαια περισσότερο πληρώνει το ΠαΣοΚ.

   Όμως, τι έχει μείνει πλέον από το άλλοτε κραταιό ΠαΣοΚ; Οι υποψηφιότητες στο τελευταίο συνέδριο [1] και τα στελέχη που κατα καιρούς βγαίνουνε στα κανάλια και μιλάνε είναι ενδεικτικές. Πλέον στο ΠαΣοΚ έχουνε μείνει δευτεροκλασάτα στελέχη με χαμηλό πολιτικό επίπεδο, τοπικοί δημοσιοσχεσίτες παράγοντες της δήθεν αυτοδιοίκησης και "αριστοκράτες" συνδικαλιστές των πρώην ΔΕΚΟ, κουρασμένοι από τα κομπρεμί δεκαετιών με τις διοικήσεις των επιχειρήσεων με τις οποίες κανονικά θα έπρεπε να συγκρούονται. Οι πνεύμονες των κομμάτων, οι τοπικές οργανώσεις,  έπαψαν να λειτουργούν στην περίπτωση του ΠαΣοΚ (και όχι μόνο). Η πολιτική δε άποψη που βγαίνει προς τα έξω είναι επιπέδου τουίτερ: Τσιτάτα και εξυπνάδες.Αν και πρέπει να παραδεχτεί κανείς ότι το γκαιμπελισμό της "Ομάδας Αλήθειας" της ΝΔ κανείς δεν τον φτάνει!

Το ΠαΣοΚ κέρδισε τις εκλογές το 1981 πατώντας στην ελπίδα του ελληνικού λαού για κοινωνική δικαιοσύνη και δημοκρατία. Για την κατάργηση του μετεμφυλιακού κράτους στο οποίο κουμάντο έκανε ο Πρέσβης, στο οποίο για να διοριστείς έπρεπε να έχεις πιστοποιητικό φρονημάτων, στο οποίο ο Στρατός και το Παλάτι δεν σταματήσανε να συνομωτούν και να υπονομεύουνε οποιοδήποτε δημοκρατικό σκίρτισμα κάνοντας αγώνα δρόμου για το ποιος θα κάνει πρώτος Χούντα, στο οποίο χιλιάδες άνθρωποι αναγκαζότανε να φύγουνε από τα ρημαγμένα χωριά τους για την Αθήνα ή τη Γερμανία, την Αυστραλία, τον Καναδά, στο οποίο τόσοι και τόσοι δεν βρίσκανε δουλειά γιατί οι ίδιοι ή οι συγγενείς τους πολεμήσανε τους κατακτητές του ‘40.
Το αρχικό σχήμα του ΠαΣοΚ συγκροτήθηκε από παλαιά μεσαία στελέχη του Κέντρου και

1983: Όλος ο ευρωπαϊκός νότος στα χέρια της σοσιαλδημοκρατίας

νεολαίους του Αντιδικτατορικού Αγώνα που φροντίσανε να διαχωρίσουνε τη θέση τους από το παραδοσιακό συντηρητικό Κέντρο και να ακολουθήσουνε το διεθνές σοσιαλδημοκρατικό ρεύμα που την εποχή εκείνη θριάμβευε στην Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Σουηδία και αλλού. Σταδιακά, το ΠαΣοΚ στηρίχθηκε τόσο από τα μεσαία στρώματα που είδανε μια ευκαιρία κοινωνικής ανόδου, όσο και από τα λαϊκά στρώματα που η Αριστερά, παραδομένη ήδη από τη δεκαετία του ’50, εγκατέλειπε πολιτικά για να λάβει και αυτή μερικά ψίχουλα στην νομή της εξουσίας [2]. Στηρίχθηκε φυσικά από τα ανώτερα στρώματα (τα λεγόμενα νέα τζάκια) που βλέπανε στην Ευρωπαϊκή πορεία της Ελλάδας μια καθαρή προοπτική για κονόμα. Όπως και έγινε.
Σήμερα το ΠαΣοΚ στη λαϊκή συνείδηση θεωρείται συνώνυμο της πολιτικής απατεωνιάς. Το "ο ΣυΡιζΑ έχει γίνει ΠαΣοΚ" που ακούγεται στα καφενεία μάλλον ακούγεται ως χλευασμός και όχι ως πολιτική διαπίστωση, γιατί ως πολιτική διαπίστωση παραείναι απλοϊκή. Βέβαια κάποτε το κόμμα είχε και μερικούς ιδεολόγους από τα χαμηλά στρώματα, ξέρω προσωπικά άτομα που αρνήθηκαν προνόμια στο όνομα της ιδεολογίας τους. Ήταν λίγα όμως και η όποια προσωπική τους αντίσταση στο σάπιο εποικοδόμημα που άρχισε να στήνεται ήδη από τον πρώτο χρόνο διακυβέρνησης δεν κράτησε πολύ. 

Την τετραετία 2000-2004 το πελατειακό κράτος είχε φτάσει στο ζενίθ, όπως φαίνεται και από τα ποσοστά του δικομματισμού (γύρω στο-καταθλιπτικό-85%). Μικρές και μεγάλες εργολαβίες αξιοποιούσανε το πολιτικό μέσο, ψήφοι ανταλλάσσονταν με ρουσφέτι και φοροδιαφυγή, η διαφθορά ξεχείλιζε στα νοσοκομεία και στις δημόσιες υπηρεσίες και το χειρότερο; Έγινε συνήθεια, ο λαός εκπαιδεύτηκε στην κατάσταση αυτή. Φυσικά, για να προλάβω ψευτομεταρρυθμιστικές αντιλήψεις του στυλ "Αξιολογήστε-Τιμωρήστε-Απολύστε", το πελατειακό κράτος δεν είναι εφεύρεση του ΠαΣοΚ, υπήρχε και πριν γιατί είναι δομικό χαρακτηριστικό ενός κράτους καθυστερημένης καπιταλιστικής ανάπτυξης.
Η ελληνική φούσκα έσπασε το 2008 με το κραχ του Χρηματιστηρίου της Αμερικής . Για λόγους οικονομίας ας παρακάμψω την πορεία μέχρι σήμερα προς την κόλαση. Το δεδομένο πλέον εδώ είναι ότι η κρίση και η σκληρή λιτότητα διαλύσανε τον κοινωνικό ιστό της χώρας, και το ΠαΣοΚ, το οποίο έχει τεράστια ευθύνη για τη σημερινή κατάσταση, σταδιακά έχασε την κοινωνική του βάση με αποτέλεσμα συνυπογράφοντας για το ξερίζωμα ακόμα και των θεμελιωδών δικαιωμάτων που πρέπει να έχει ένας άνθρωπος σε μια κοινωνία (Υγεία, Παιδεία, Πρόνοια, αξιοπρεπή διαβίωση, δημοκρατικά δικαιώματα) να εκτοπιστεί από τη στρατηγική θέση που κατείχε, τον ένα από τους δυο πόλους της δικομματικής εναλλαγής. Έχασε την ιδεολογική ηγεμονία του χώρου που κατείχε και μάλιστα εμφανίστηκαν δίπλα του διάφορα μορφώματα κεντρώας απόχρωσης που σφετερίζονται ακόμα και αυτόν το ρόλο που απέμεινε στο ΠαΣοΚ να παίξει, το ρόλο της κυβερνητικής τσόντας.
Δύσκολο να χωνευτούν τα παραπάνω. Και γι’ αυτό μιλάνε για «αχαριστία» της κοινωνίας, για ανθρώπους που «φάγανε ψωμί από το ΠαΣοΚ» και τώρα το εγκαταλείπουν. Γιατί στις δεκαετίες που κυβέρνησε, τα στελέχη του φτιάξανε μια αντίληψη ιδιοκτησίας του κράτους και, ως γνωστόν, πρώτα φεύγει η ψυχή και μετά το χούι.

Σημειώσεις:

 [1]: Το 10ο συνέδριο του ΠαΣοΚ που έφερε στην αρχηγία τη Φώφη Γεννηματά και έγινε στις αρχές Ιούνη 2015.
[2]: Κυρίως σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης. Στο κεντρικό πολιτικό ενδεικτικά αναφέρω το σύνθημα-προσδοκία του ΚΚΕ το 1981: "Αλλαγή χωρίς ΚΚΕ δεν γίνεται". Τελικά, ούτε αλλαγή έγινε ούτε ΚΚΕ χρειάστηκε!