Σάββατο 10 Σεπτεμβρίου 2016

Συνθηματολογία ΙΙΙ


Συνθηματολογία

Επιστήμη παρατήρησης και αποτύπωσης

Φώτο 4.

Φώτο 4. Επιστροφή στις ρίζες

Χμ. Πολύ γνωστό σύνθημα:"Όταν η αδικία γίνεται νόμος η αντίσταση γίνεται καθήκον". Με υπογραφή αναρχικού. Και πάνω δεξιά με μαρκαδόρο σχολιάζει κάποιος "τσσσ τι είπες τώρα!!!" Ας μιλήσουμε αρχικά για το σύνθημα με τον μαρκαδόρο. Αναμφίβολα αυτός που το έγραψε εντυπωσιάστηκε, του φάνηκε πολύ βαθύ αυτό που γράφτηκε με σπρέϋ. Και όντως είναι! Είναι παράφραση του (τελευταίου) άρθρου 35 της "Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη" την οποία συντάξανε οι Γιακωβίνοι όταν κυριάρχησαν πολιτικά, το 1793. Το άρθρο 35 λέει κατά λέξη:
"Όταν η κυβέρνηση παραβιάζει τα δικαιώματα του λαού, η εξέγερση είναι για το λαό και για κάθε τμήμα αυτού το πιο ιερό από τα δικαιώματα και το πιο απαραίτητο από τις υποχρεώσεις του" (Quand le gouvernement viole les droits du peuple, l'insurrection est, pour le peuple et pour chaque portion du peuple, le plus sacré des droits et le plus indispensable des devoirs.).

Η Διακήρυξη του 1793  (Πρώτο Έτος για τους Γάλλους Επαναστάτες) ήρθε να τροποποιήσει την-συντηρητικότερη-Διακήρυξη του 1789 (χρονιά της Γαλλικής Επανάστασης) : Η παλαιότερη έλεγε:
Άρθρο 12: Η εγγύηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη απαιτεί μια δημόσια δύναμη (σ.σ. εννοεί κρατική εξουσία): αυτή η δύναμη συνεπώς θεσμοθετείται προς όφελος όλων και όχι ιδιαίτερα για αυτούς που αναλαμβάνουν να την ασκήσουν.
Άρθρο 13: Για τη διατήρηση της δημόσιας δύναμης και για τα έξοδα συντήρησής της απαιτείται η συνεισφορά όλων, ανάλογα με τις δυνατότητες του καθένα.
Στη Διακήρυξη του 1793, στη διατύπωση της οποίας έπαιξαν σημαντικό ρόλο ο Ροβεσπιέρος και ο Σαίν-Ζυστ, αντικαθίσταται η έννοια της "δημόσιας δύναμης" με την υποχρέωση των πολιτών να προασπίσουν τα δικαιώματά τους. Τα άρθρα που αντικαθιστούν το 12 και το 13 είναι τα παρακάτω:
Άρθρο 33: Η αντίσταση στην καταπίεση είναι η συνέπεια των υπολοίπων δικαιωμάτων του ανθρώπου.
Άρθρο 34: Υπάρχει καταπίεση στην κοινωνία όταν ένα μόνο από τα μέλη της καταπιέζεται. Υπάρχει καταπίεση σε κάθε μέλος ξεχωριστά της κοινωνίας όταν συνολικά η κοινωνία καταπιέζεται.
Άρθρο 35: Όταν η κυβέρνηση παραβιάζει τα δικαιώματα του λαού, η εξέγερση είναι για το λαό και για κάθε τμήμα αυτού το πιο ιερό από τα δικαιώματα και το πιο απαραίτητο από τις υποχρεώσεις του.
Η πρώτη Διακήρυξη του 1789, που επηρεάστηκε απ' την αμερικάνικη του 1776, ενσωματώθηκε στο Σύνταγμα του 1791 και έγινε το ιδεολογικό μανιφέστο της φιλελεύθερης αστικής τάξης. Δεσπόζει η φράση "έγινε δεκτή από το βασιλιά". Αντιθέτως η Διακήρυξη (και το Σύνταγμα στο οποίο φιλοδοξούσε να ενσωματωθεί) του 1793 δεν υιοθετήθηκε από το γαλλικό κράτος, καθώς οι Γιακωβίνοι έχασαν την εξουσία ένα χρόνο μετά, όμως αποτέλεσε την πηγή έμπνευσης των ριζοσπαστικών κινημάτων που αναπτύχθηκαν στο 19ο αιώνα. Χρονικά συμπίπτει με την έναρξη της περιόδου της Τρομοκρατίας, θύματα της οποίας πέσανε τελικά και οι εισηγητές του κειμένου. Το άρθρο 35 εξελίχτηκε (προφανώς και για λόγους οικονομίας) στην ελεύθερη ελληνική απόδοση την οποία έγραψε ένας αναρχικός στον τοίχο και που χρησιμοποίησαν τόσοι και τόσοι, ανάμεσα στους οποίους και σωματεία με ηγεσίες κατ'επίφαση αγωνιστικές σαν της ΑΔΕΔΥ.
Το παράδοξο είναι ότι ο αναρχικός που έγραψε το σύνθημα δεν χρησιμοποίησε τη λέξη "εξέγερση" (insurrection) του πρωτότυπου, αλλά το πιο γειωμένο στην σημερινή πολιτική πραγματικότητα "αντίσταση". Και είναι παράδοξο διότι τα περισσότερα συνθήματα των αναρχικών είναι μαξιμαλιστικά και το συγκεκριμένο, το αυθεντικό, θα μπορούσε κάλλιστα να υιοθετηθεί στην αυθεντική του μορφή. Άρα για τον άγνωστο συνθηματογράφο, όπως θα έλεγε και ένας γλωσσολόγος, το σύνθημα αποτελεί κάτι σαν αντιδάνειο του αρχικού συνθήματος-άρθρου που εξελίχτηκε με τα χρόνια από το συνδικαλιστικό κίνημα ώστε να απαντάει στα νέα πολιτικά δεδομένα. Έτσι το είχε ακούσει, έτσι το έγραψε! Οι Γιακωβίνοι πάντως στα επαναστατικά δικαστήρια κατά την περίοδο της Τρομοκρατίας έστειλαν και μερικούς  αναρχικούς [1]. Προφανώς συγχωρέθηκαν για αυτήν τους την πράξη με την πάροδο των αιώνων.

Η Διακήρυξη του 1789

Σημειώσεις:
[1]: Πρωτόγονους αναρχικούς θα λέγαμε, δεν είχαν διατυπωθεί ακόμα αναρχικές θεωρίες, οι πρώτες άρχισαν να διατυπώνονται αμέσως μετά χρονικά.

Υπόλοιπες Συνθηματολογίες:
Συνθηματολογία Ι: Πόλεμος στο Ιράκ-Εθνικοί ευεργέτες.
Συνθηματολογία ΙΙ: Θεωρίες Συνωμοσίας.
Συνθηματολογία IV: Δύο χρόνια ΣυΡιζΑ 
Συνθηματολογία V: Εξωκοινοβουλευτική Αριστερά και Θεωρία Τριών Κόσμων 
 Συνθηματολογία VΙ: Τα συνθήματα στο Ράιχσταγκ το 1945

8 σχόλια:

  1. Εμένα μου έφερε στο μυαλό τα 'Δίκαια του ανθρώπου', του Ρήγα που εκδόθηκε στα 1797.
    " Όταν η διοίκηση βιάζει, αθετεί, καταφρονεί τα δίκαια του λαού και δεν εισακούει τα παράπονά του, το να κάμνει τότε ο λαός, ή κάθε μέρος του λαού, επανάσταση, ν’ αρπάξει τ’ άρματα και να τιμωρήσει τους τυράννους του, είναι το πλέον ιερόν απ’ όλα τα δίκαιά του και το πλέον απαραίτητο απ’ όλα τα χρέη του.", αναφέρει ο Ρήγας αποτυπώνοντας με τη σειρά του το ρεύμα της εποχής. Βέβαια αυτός χρησιμοποιεί τον όρο 'επανάσταση', εκφράζοντας τον απελευθερωτικό αγώνα ενάντια στον Οθωμανικό ζυγό.
    ΚωστΑν

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πολύ ωραία! Η διατύπωση του Ρήγα, και ειδικά το σημείο-αντιγραφή "ο λαός ή κάθε μέρος του λαού", δείχνει από ποιά διακήρυξη αυτός επηρεάστηκε. Και είναι πολύ πιθανό τελικά το σύνθημα να βγήκε βάσει των κειμένων του Ρήγα Φεραίου οπότε η σύνδεση με το άρθρο 35 των Γιακωβίνων να είναι έμμεση, όχι άμεση. Πάντως βέβαιη.

      Διαγραφή
  2. Επειδή έχει ένα άλφα σε κύκλο (ούτε καν το σύνηθες αλφάδι με την γραμμή του Α να επεκτείνεται ώστε να είναι διάμετρος του κύκλου) εσύ έβγαλες το συμπέρασμα πως αυτός που το έγραψε είναι σίγουρα αναρχικός. Θα έγραφε την λέξη καθήκον ο αναρχικός;

    Είσαι πραγματικά χρήσιμος (σε κάποιους) ηλίθιος. Η σχέση σου με την λογική είναι ανύπαρκτη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ανώνυμε
    Εγώ δεν θα σε βρίσω, θα σου απαντήσω και θα αφήσω το σχόλιο σου, παρά το γεγονός ότι βρίζει (κατά πάσα πιθανότητα απλά θέλεις κάτι άλλο να πεις, κάτι σε εξοργίζει), για δυο λόγους:
    Είναι το πρώτο του είδους που γράφεται εδώ, όλοι οι υπόλοιποι ή σχολιάζουν το θέμα ή προσθέτουν κάτι ή εκφράζουν πολιτισμένα τις διαφωνίες τους. Και πραγματικά αναρωτιόμουν πως σε τόσους άγνωστους σε μένα αναγνώστες δεν βρέθηκε ένας ως τώρα, μετά από πάνω από ένα χρόνο, να βγάλει κάποιο απωθημένο. Θα το αφήσω για "ιστορικούς" λόγους λοιπόν.
    Δεύτερον, μου γεννάει και μια απορία. Γιατί να εφεύρει κάποιος μια άκυρη προτασούλα (την γραμμή του Α να επεκτείνεται κλπ), ενώ μπορεί απλά να γράψει "είσαι ηλίθιος" ή κάτι χειρότερο; Δεν περίμενες φυσικά να ανοίξω κουβέντα για το αν έχει γραφτεί από άλλους, όχι αναρχικούς, κάποια προβοκάτσια ξέρω 'γω. Καταλαβαίνεις και εσύ ότι το επιχείρημά σου δεν μπορεί να ντύσει αυτό που πραγματικά θες να πεις: "Είσαι χρήσιμος ηλίθιος". Παράλογα πράγματα...
    Αν το δεις αυτό το μήνυμα, και αν σκοπεύεις να απαντήσεις με κόσμιο τρόπο, απλά λύσε μου και μια άλλη απορία: Σε ποιους είμαι "χρήσιμος ηλίθιος"; Αν το εξηγήσεις καλά, θα λάβεις και συγχώρεση αδερφέ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Άρα το μόνο πολιτικό καθήκον που υπάρχει, είναι η γραμμή να επεκτείνεται έως και τη διάμετρου του κύκλου που κυκλώνει το αλφάδι;
    ΚωστΑν

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Η γνώμη μου βέβαια είναι πως τέτοιου τύπου σχόλια λειτουργούν αποπροσανατολιστικά και προβοκατόρικα στη συζήτηση και θα πρέπει να διαγράφονται, ανεξάρτητα από την προέλευση και το ποιόν του γράφωντα.
    ΚωστΑν

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Από δω και στο εξής. Έταξα ότι θα μείνει μια και είναι το πρώτο (και τελευταίο δημοσιευμένο) του είδους. Για μουσειακούς λόγους δηλαδή.

      Διαγραφή