"Black Friday εδώ και στην Αγγλία"

"Μπλακ Φράιντέυ" εδώ και στην Αγγλία

Μπλακ Φράιντέυ σε πολυκατάστημα του Λονδίνου

Όποτε ακούς ιστορίες Εγγλέζων για τις απεργίες επί Θάτσερ σε πιάνει δέος. Ας πούμε συνοπτικά: ορισμένες απεργίες κράτησαν πάνω από ένα χρόνο. Πως ζούσαν έναν ολόκληρο χρόνο οι απεργοί και οι οικογένειές τους; Η απάντηση είναι προφανής και γνωστή άλλωστε, έχουν γίνει και ταινίες γι΄αυτό: τους ζούσε η γειτονιά τους δίνοντάς τους φαΐ και λεφτά. Ένας Σκωτσέζος που δούλευε στα ναυπηγεία του ποταμού Κλάιντ της Γλασκώβης μου έλεγε ότι μετά τα ποδοσφαιρικά ματς (αυτός ήταν Σέλτικ) αντιπροσωπείες απεργών κάνανε εράνους στην έξοδο των γηπέδων και μαζεύανε έναν σκασμό λεφτά. Όλοι δίνανε.

Ένας άλλος που σπούδαζε κάπου στο Μάντσεστερ αργότερα μου αφηγήθηκε ότι όταν μια φορά κάποια περιβαλλοντική οργάνωση κήρυξε μποϋκοτάζ σε κάποια εταιρία για έναν λόγο που δεν θυμάμαι, κανείς δεν αγόραζε τα προϊόντα της απ' τα σούπερ μάρκετ για μήνες. Δεν πλησιάζανε καν τα ράφια.

Και τώρα διαβάζω ότι και στην Αγγλία φέρανε το "Μπλακ Φράιντέυ" (ξεπούλημα σε υπερβολικά χαμηλές τιμές) και οι υπάλληλοι ήταν πιο πολλοί από τους πελάτες. Αλήθεια ή ψέματα, δεν το ξέρω, θα παρατηρήθηκαν σίγουρα φαινόμενα χάους και εκεί, θα ήταν αδύνατο να μη συμβεί, όμως για να γράφτηκε κάτι τέτοιο σίγουρα δεν θα επικράτησε σε μεγάλη έκταση η ζούγκλα που δείχνουν στα μεγάλα καταστήματα της Αμερικής, ή η άθλια καρικατούρα που είδαμε στην Ελλάδα. 

Γιατί οι Εγγλέζοι έτσι, και εμείς αλλιώς; Καταρχάς, να μην τσουβαλιάζουμε. Πολλοί αντιστάθηκαν και ακόμα πιο πολλοί, οι περισσότεροι θα έλεγα, αδιαφόρησαν, είτε γιατί δεν έχουν λεφτά, είτε γιατί δεν τους ενδιαφέρει να πλακώνονται στις ουρές και στα σπρωξίδια, είτε γιατί όλα αυτά καταλαβαίνουν ότι είναι διαφημιστικά τερτίπια, είτε γιατί κατανοούν ότι αύριο μπορεί να είναι αυτοί στη θέση των υπαλλήλων. Ίσως και για να μη δώσουν τη χαρά στους δημοσιογράφους να γράψουν αυτά που κλασικά γράφουν. Όμως κάποιες ουρές- και μεγάλες μάλιστα-υπήρξαν. Ας πούμε λοιπόν, για την οικονομία της συζήτησης, ότι οι Εγγλέζοι έτσι, και εμείς αλλιώς. Γιατί;

Όχι επειδή "εμείς μωρέ μια ζωή είμαστε μαλάκες" που πολυακούγεται, για κάθε αφορμή, με μια διάθεση απαξίωσης και ελιτισμού. Η διαφορά μας βρίσκεται στο επίπεδο ταξικής συνείδησης, η οποία στις βιομηχανικές χώρες είναι ανεπτυγμένη και εδώ, στη χώρα του μεταπραττισμού και των υπηρεσιών, όχι τόσο. Στην Αγγλία υπήρχε, υπάρχει ακόμα, αλλά σε φάση αποδιοργάνωσης, μια μεγάλη και συγκροτημένη σε συνδικάτα εργατική τάξη, με απολύτως διαχωρισμένα και ξεχωριστά συμφέροντα και από την αστική τάξη και από τα μεσαία στρώματα. Ειδικά τα τελευταία, πολιτικά μιλώντας, τα επηρέαζε σημαντικά. Η ίδια η φύση της εργασίας των εργατών (απαρτίζουν ένα μεγάλο σύνολο, κοινή εργασία πολλών ανθρώπων, αλληλοσυμπλήρωση, ίδιες πάνω-κάτω συνθήκες οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης, επίγνωση της σπουδαιότητας αυτού που στο σύνολο όλοι παράγουν) δημιουργεί συνείδηση ξεχωριστή η οποία μπορεί να βρίσκει πολιτική έκφραση ή όχι, ανάλογα με το πολιτικό της υποκείμενο, πάντα όμως υπάρχει. Και πράγματι, εκδηλώνεται έστω και ενστικτωδώς, όπως στα παραδείγματα που αναφέρθηκαν. Έστω και αν λείπει το πολιτικό υποκείμενο-το Εργατικό Κόμμα δεν ήταν ένα κόμμα από και για την εργατική τάξη, ήταν το κόμμα που περιελάμβανε στην ηγεσία του τις εργατικές αριστοκρατίες (υπάρχουν και αυτές) και ψηφιζόταν (ψηφίζεται) μαζικά από τους εργάτες.

"Ανθρακωρύχοι: δεν μάχονται μόνο για τις δικές τους δουλειές"

Στην Ελλάδα κυριαρχούν σε αριθμό συντριπτικά τα μικρομεσαία στρώματα, οι έμποροι, οι αγρότες, οι επαγγελματίες. Κυριαρχεί η μικροιδιοκτησία, η οποία αναπαράγει μια διαφορετική κουλτούρα, αυτήν του ατομισμού. Εκφράσεις αυτού βλέπουμε καθημερινά, από το παρκάρισμα, φερ' ειπίν, μέχρι τη χαμηλή συμμετοχή στις απεργίες των ελεύθερων επαγγελματιών και εμπόρων. Τα στρώματα αυτά μπαλαντζάρουν πολιτικά, για αυτό βλέπουμε τόσες αντιφάσεις στη συμπεριφορά τους. Σήμερα που κάθε έννοια προστασίας από τους θεσμούς του κράτους έχει εκλείψει γι αυτά τα στρώματα, ή αντίστοιχα που το λαϊκό κίνημα βρίσκεται σε άτακτη υποχώρηση, κυριαρχεί ο ωχαδερφισμός, η προσκόλληση στην οικογένεια, ο κοινωνικός αυτοματισμός, το κοιτάω την πάρτη μου, η πολλές φορές αντικοινωνική συμπεριφορά. Σήμερα, που οι άμυνες έχουν υποχωρήσει, βλέπουμε τι απήχηση έχουν, ειδικά σε αυτούς, οι εγκληματικές εθνικιστικές και ρατσιστικές ιδέες. Το ψηλότερο ποσοστό της η Χρυσή Αβγή το πήρε στους αγρότες. Από μόνο του δε λέει πολλά, υπάρχουν αγρότες και αγρότες, ένας, για παράδειγμα, ιδιοκτήτης αγρού που βάζει μετανάστες να δουλεύουν εκεί, προφανώς κάνει μια ταξική επιλογή να στηρίζει αυτούς που τους τρομοκρατούν. Λέει όμως για την ευκολία που παραδοσιακοί ψηφοφόροι του ΠαΣοΚ και την ΝΔ στράφηκαν προς τα κει, πιστεύοντας ότι η οργάνωση αυτή θα τους προστατέψει. Είναι δύσκολοι καιροί.